Οδικά δίκτυα και βιοποικιλότητα

Οι δρόμοι στη σημερινή εποχή είναι συνώνυμοι της ανάπτυξης, αλλά όλο και περισσότερες μελέτες πλέον καταδεικνύουν ότι τα οδικά δίκτυα συνοδεύονται από ποικίλα φαινόμενα και η επέκτασή τους σε παγκόσμια κλίμακα υπογραμμίζει την επικείμενη απειλή στη βιοποικιλότητα. Οι δρόμοι συνδέονται με τις πέντε κύριες αιτίες απώλειας της βιοποικιλότητας που είναι η αλλαγή χρήσεων γης, η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, η ρύπανση, η εξάπλωση εισβλητικών ειδών και η κλιματική αλλαγή.

Η συνολική έκταση των δρόμων παγκοσμίως ξεπερνά τα 64 εκατομμύρια χιλιόμετρα (≈166 x απόσταση Γη-Σελήνη), εκ των οποίων γύρω στα 5 εκατομμύρια χιλιόμετρα εκτείνονται σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η μελλοντική παγκόσμια αύξηση του οδικού δικτύου αναμένεται να φτάσει τουλάχιστον τα 25 εκατομμύρια χιλιόμετρα έως το 2050, συνοδευόμενη από ένα σοβαρό πλήγμα στη βιοποικιλότητα του πλανήτη. Ένας οποιοσδήποτε οδικός άξονας επιδρά στο περιβάλλον με ποικίλους τρόπους και το ζήτημα είναι αρκετά σύνθετο. Το αντίκτυπο ενός οδικού άξονα στο περιβάλλον σχετίζεται με παράγοντες όπως τα χαρακτηριστικά του δρόμου (πλάτος, επιφάνεια κ.λπ.), ο κυκλοφοριακός φόρτος και η ταχύτητα των οχημάτων που τον χρησιμοποιούν, το παρακείμενο περιβάλλον (τοπογραφία, υδρογραφία, βλάστηση κ.λπ.), η κατεύθυνση των ανέμων κ.α. Σε γενικές γραμμές θεωρείται ότι στις ανεπτυγμένες χώρες ένας δρόμος έχει άμεση επιρροή σε μια ζώνη ενός χιλιομέτρου εκατέρωθεν, ενώ παράλληλα προκαλεί αλλαγές στη δομή και λειτουργία του τοπίου σε μεγαλύτερες κλίμακες.

Θηλαστικά όπως η αρκούδα, ο λύκος, το αγριογούρουνο, το ζαρκάδι κ.α. είναι περισσότερο ευάλωτα στις επιπτώσεις από την ανάπτυξη των οδικών δικτύων. Οι χωρικές απαιτήσεις αυτών των ειδών είναι μεγάλες και είναι σημαντικό να διατηρείται η συνοχή του ενδιαιτήματος και να ελαχιστοποιούνται οι πιθανότητες θνησιμότητας.

RoadFree, η ανάπτυξη υποδομών απειλεί τα δάση, τα φυσικά ενδιαιτήματα και τους ανθρώπους που στηρίζονται σε αυτά. Ενημερωτικό βίντεο με τίτλο “It takes just one road to destroy a forest” (Χρειάζεται μόνο ένας δρόμος για να καταστραφεί ένα δάσος):

Writtle University College, βίντεο με αναφορά στα αποτελέσματα έρευνας από την κατάτμηση ενδιαιτημάτων από την ανάπτυξη οδικού δικτύου. Τίτλος “Global research of roadless areas and ecosystems” (Παγκόσμια έρευνα για τις περιοχές χωρίς οδικά δίκτυα και τα οικοσυστήματα τους):

Εργαστήριο διατήρησης της βιοποικιλότητας (Παν/μιο Ιωαννίνων και Πίνδος Περιβαλλοντική), βίντεο σχετικό με τις αλλαγές χρήσης γης που αποτελούν απειλή για τη μείωση της βιοποικιλότητας. Τίτλος “Περιοχές Άνευ δρόμων στην Ελλάδα”:

Google Earth, σύντομο χρονικό που αναδεικνύει τις αλλαγές στην Rondonia της Βραζιλίας από το 1984. Τίτλος “Google timelapse: Rondonia, Brazil”:

Vox, δορυφορικές εικόνες που αποτυπώνουν τις αλλαγές που επιφέρουν 5 ανθρώπινες δραστηριότητες πάνω στη γη τα τελευταία 40 χρόνια. Τίτλος “5 human activities you can see from space”:

Geospatial World, πληροφορίες για τις απώλειες τα τελευταία τριάντα χρόνια με στοιχεία μέσω εικόνων από δορυφόρο και στατιστικά. Τίτλος “ESA shows 30 years of deforestation in Amazon rainforest”: